Multiple Failures of Zanu PF Government

The Multiple Failures of Zanu PF Government

Ukwehluleka okunengi kukahulumende weZanu PF

Local Government  (Ukubuswa kwezabelo)

UKUBUSA kumbe ukukhokhelwa kwezimayelana lezezabelo kuqakathekelile kakhulukazi kumpilo yabantu ukwedlula okumayena lokwelizwe. Kukhangelane lalabo abapahiwe amandla okubusa isabelo ukuthi baphe uzulu amanzi ahlanzekileyo, ugesi, balungise imigwaqo njalo babuthe izibi ngasikhathisinye behlamba ingcekeza evela ezambuzini.


Ukubuswa kwezabelo kumele kukhangelane manqama lempilakahle kazulu, kwenelise abantu ukuthi bathole ukwelatshwa njalo kukhangelane lokuplana amadolobho kuphiwa izindlu laba abandinga indawo zokuhlala, kuphiwa njalo abamabhizimusi, amandastri kunye labezemidlalo indawo yokusebenzela.

Ngalezi izizatho, enye into eyabengela ukwehluleka kombuso webandla leZanu PF kuminyaka engamatshumi amabili lasikhombisa yikwehluleka ukugcwalisa izithembiso eyazithembisa uzulu ngomnyaka ka1980. Kambe lisakhumbula amazwi la, Impilo kuye-wonke umuntu ngomnyaka ka 2000 (Health for all by the year 2000), Izindlu kumuntu wonke ngomnyaka ka 2000 kusiyaphambili.

Andukubana yethule lezi izithembiso, amadolobho ethu amancinyane kunye lamakhulu ayaphihlika ngokugcwala ingcekeza, amadolobho la asegugisiwe njalo aswela amanzi logesi kukanti imigwaqo yawo kunye lezinye izakhiwo eziqakathekileyo kuyawohloka abantu beswela izimota lamabhasi okubathwala.

Ukwengeza indubo, lapho uhulumende kantandokayiphikiswa alahlekelwa ngamandla okubusa amadolobho amakhulu ekusungulweni kwebandla leMDC ngomyaka ka2000, uhulemende wahle wakhalala ukugcwalisisa izithembiso zakhe wabe esusa ngamandla embusweni amakhansili ayekhethwe ngabantu efaka ezikhundleni ngenkani langobuqili osikomitshi bona ababengelawo amalungelo okubusa amadolobho la. Ukuze enqabele ukuphumelela kwamakhansili eMDC, uhulemende wawancitsha imali waphambanisa izinqumo zawo.

Ngemva kokwethula ngenkani isinqumo sokwenza amaExecutive mayors kumadolobho amakhulu ngasikhathisinye amakhansili ephiwa umlandu wokwakha inkalakatha zezindlu zala amamaya, kuthe lapho lezi izikhundla zezithethwe ngamalunga ebandla leMDC bethatha njalo lezindlu zakhona, uhulumende wakhetha ukuyilalisa lindaba waya wazewantshintsha imithetho esesula izikhundla zamaExecutive mayors.

Ibandla leMDC selenze amalungiselo ajulileyo ukuze amakhansili kunye lalaba ababusa izabelo batholiswe amandla lenotho, bephiwa umsebenzi omkhulu wokuthuthukisa impilo yabantu bonke.

Indlela le entsha ihlanganisa ukuqhatha ilizwe lonke libeyizabelo ezinhlanu ezilamabizo amatsha kususwa amabizo abangela ubandlulolo. Kusinye ngasinye siqinti, iziphathamandla ezikhethiweyo zizangena kukhansili omkhulu weProvintial Council.

Imihlangano le izakwenzelwa kumadolobho amakhulu akulezi izabelo kukhethwa isiphathamandla esikhulu, u(Chief Executive Officer) ukuba azokhokhela lesi sabelo. Osiphathamandla abakhulu balesi isabelo bazatholakala kukhomithi enkulu yona ezabunjwa ngamalunga azavela kuministry yinyengayinye kahulumende. Ikhomithi le izaphatha umsebenzi omkhulu ngezimayela lalesi isabelo isazisana lohulumende.

Ngaphansi kwenye ngayinye Provincial Council, kuzatholakala inkokheli zezabelo ezizabezivela emakhaya kunye lemadolobheni. Inkokheli lezi zizabe zilamandla engeziweyo njalo zizatholiswa imali evela kuhulumende kunye lale eziyabeziyothola ekuhlawulweni kwemithelo. Loba nje amalunga la akhethiweyo ezasebenza ngokukhululeka, kuzafanele abike imisebenzi wawo yonke kumphathinthambo wale iminitsry..

Ukutholisa abantu amanzi logesi kuzabe kungumlandu wala amakhansili wona azaphinde abone ukuthi uzulu utholiswa impilakahle. Ukutholisa uzulu izindlu ngenye yezinqumo ezinkulo zikahulumende omutsha njalo uhlelo lokwakha izindlu ezibalisa amakhulu amahlanu ngasuku lunye luzakwethulwa lapho ibandla leMDC libumba uhulumende. Amakhansili esekelwa yisamba sokuvula imigwaqo (National Road Fund) kunye lemali ezavela kumithelo, azacanda akhe, njalo alondloloze imigwaqo ezasabalala isuka kwemikhulu isiya emakhaya.

Post published in: News

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *